İçindekiler
EMDR Terapisi, psikoloji alanında özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve benzeri rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan, etkili ve bilimsel olarak desteklenen bir psikoterapi yöntemidir. Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) adıyla anılan bu terapi ekolü, geçmiş olumsuz deneyimlerin günümüz yaşamına etkisini azaltmayı ve bireyde derin bir iyileşme sağlamayı hedefler. Sizler de travmalarınızla yüzleşirken kendinizi güvende hissetmek ve iyileşme yolculuğunuza yumuşak bir başlangıç yapmak istiyorsanız, EMDR size bu süreçte rehberlik edebilir.
EMDR Terapi Nedir?
EMDR, ilk kez 1987 yılında psikolog Francine Shapiro tarafından keşfedilen ve 1989’dan itibaren sistematik olarak geliştirilen bir psikoterapi yöntemidir. Aslında ilk çıkış noktası, göz hareketlerinin olumsuz duygu, düşünce ve bedensel tepkileri hafifletme gücüne dair rastlantısal bir keşiften kaynaklanmıştır. Shapiro, kendi yaşadığı olumsuz düşünce ve duyguları zihninde yeniden canlandırırken gözlerini belli bir düzende hareket ettirdiğinde, zihninin bu olumsuz duyguları yeniden işlemesine ve giderek duyarsızlaşmasına olanak sağladığını gözlemlemiştir. Bu öncü gözlemin ardından çeşitli araştırmalar yapılarak yöntem psikoloji camiasına hızla entegre olmuştur.
Başlangıçta TSSB tedavisinde kullanılan EMDR Terapi, zaman içerisinde depresyon, anksiyete, panik bozukluk, fobiler, özgül korkular, performans kaygısı ve özgüven sorunları gibi birçok psikolojik problemde de kullanılmaya başlanmıştır. Uygulama sürecinde travmatik veya kişinin ruhsal dengesini bozan bir anıya odaklanılır; belirli bir protokol çerçevesinde bilişsel, duygusal ve bedensel tepkiler yeniden işlenir. Bu sayede danışan, geçmişteki yoğun olumsuzluklara karşı daha az duyarlılık geliştirir ve günlük yaşamdaki işlevselliği artar.
EMDR Terapi’nin Temel İlkeleri
- Hafıza Şebekesi Modeli: EMDR Terapi, insan belleğini “hafıza şebekeleri” biçiminde ele alır. Yani yaşadığımız her olay veya deneyim, beynimizde duygusal ve bilişsel verilerle belirli şemalara kaydedilir. Olumsuz veya travmatik bir deneyim ise işlenmemiş ve yoğun bir duygu yüküyle saklanır.
- Yeniden İşleme (Reprocessing): EMDR Terapi, beynin kendini iyileştirebilme kapasitesini etkinleştirir. Olumsuz anıların veya travmaların, beynin sindirebileceği ve entegre edebileceği bir forma dönüştürülmesini sağlar.
- Duyarsızlaştırma (Desensitization): Yeniden işleme süreciyle birlikte, travmatik anıya karşı duyulan yoğun korku, kaygı veya çaresizlik duygusu azalmaya başlar. Bu da danışanın gündelik yaşantısında daha dengeli ve sakin hissetmesine katkıda bulunur.
EMDR Nasıl Uygulanır?
Bir klinik psikolog olarak EMDR Terapi uygularken, çoğunlukla standart bir protokol izlerim. Bu protokol, danışanın ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir olsa da belirli adımlar atlanmaz. Süreç temelde sekiz aşamadan oluşur:
- Öykü ve Hazırlık (Assessment and Preparation): Danışanın öyküsünü alarak onu yakından tanırım. Mevcut problemleri, travmalarını, duygusal ihtiyaçlarını anlamaya çalışırım. Hazırlık aşamasında, danışanın EMDR Terapi yöntemi hakkında bilgi sahibi olmasını sağlar; seans sırasında neler yaşayabileceğini ve hangi tepkilerin normal olduğunu açıklarım.
- Hedef Belirleme (Target Selection): Danışanın yaşadığı travmatik anıları, olumsuz inançları ve duygusal yükleri belirleriz. Bu anılarla ilişkili tetikleyiciler, bedensel duyumlar ve bilişsel çarpıtmalar ortaya konulur. Böylece çalışılacak ana konular netleşir.
- Oluşan İnançların Tanımlanması (Assessment): Seans sırasında danışan, travmatik anıyı hatırlarken kendisiyle ilgili hangi olumsuz inançları taşıdığını belirler. Örneğin; “ben değersizim”, “tehlikedeyim”, “yetersizim” gibi düşünceler bu noktada önemli hale gelir. Aynı zamanda danışanın ulaşmak istediği olumlu inançlar da belirlenir.
- Duyarsızlaştırma (Desensitization): Danışan, olumsuz deneyimi aklına getirdiğinde hissedilen duygu düzeyini ölçeriz (SUDS – Subjective Units of Disturbance Scale). Ardından bilateral (çift yönlü) uyaranlar kullanarak göz hareketleri, ses veya dokunsal uyaranlarla zihinsel işleme başlatırız. Bu aşamada amaç, olumsuz anıya ilişkin duygu şiddetini zaman içinde azaltmaktır.
- Olumlu İnançların Yerleştirilmesi (Installation): Travmatik anıya dair duygu yoğunluğu azaldıkça, danışanın belirlediği olumlu inançlar zihinde pekiştirilir. Örneğin, “Ben değerliyim” ya da “Güvendeyim” gibi cümleler, danışanın kendi gerçeği hâline gelene kadar tekrar edilir.
- Beden Taraması (Body Scan): Danışanın gözlemlediği fiziksel belirtiler, gerilim noktaları ve bedensel duyumlar kontrol edilir. Hâlâ olumsuz bir duygu veya fiziksel gerginlik varsa, yeniden EMDR Terapi prosedürüne devam edilerek bu rahatsızlık giderilmeye çalışılır.
- Kapanış (Closure): Seans bittiğinde danışanın kendisini güvende ve sakin hissetmesi için çeşitli gevşeme ve rahatlama teknikleri uygulanır. Danışana, seans sonrası ortaya çıkabilecek duygu durum dalgalanmalarını nasıl yöneteceğine dair öneriler verilir.
- Yeniden Değerlendirme (Re-evaluation): Bir sonraki seansta, danışanın önceki oturuma dair deneyimleri gözden geçirilir. Gerekliyse işlemler tekrar yapılır veya yeni hedeflere geçilir.
EMDR Seansında Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Duygusal Hazırlık: EMDR Terapi genellikle duygusal açıdan yoğun bir süreç olabilir. Bu nedenle, danışanın seansa duygusal olarak hazır olması önemlidir.
- Ruhsal Güvenlik: Seans esnasında ortaya çıkabilecek yoğun duyguların dengelenmesi için psikolog rehberliği ve gerekli ortam koşulları sağlanmalıdır.
- Araştırma ve Farkındalık: EMDR Terapi’ye başlamadan önce danışan, yöntemin ne olduğunu ve nasıl işlediğini anlamalı; seansların amacını ve olası etkilerini psikoloğuyla birlikte tartışmalıdır.
EMDR’ın Faydaları
EMDR Terapi birçok psikolojik sorunda danışanların yaşadığı belirtileri hafifletmeyi ve yaşam kalitelerini yükseltmeyi amaçlar. Aşağıda, danışanlarımın deneyimlerinden de yola çıkarak öne çıkan bazı faydaları vurgulamak isterim:
- Travmatik Anıların Etkisinin Azalması: Savaş, taciz, kaza, doğal afet gibi yoğun travmalar ya da çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler, danışanın hayatında derin izler bırakabilir. EMDR Terapi, bu izlerin duygu yoğunluğunu azaltarak danışanın daha huzurlu bir ruh haline kavuşmasına yardımcı olur.
- Kaygı ve Stresin Azalması: Anksiyete ve stresin sıklıkla tetiklendiği durumlarda, EMDR Terapi kişi için düzenleyici ve sakinleştirici bir etki yaratabilir. Kişi, kaygı ve stresin nedenlerini daha gerçekçi bir çerçevede görmeye başlar, böylece tetiklenme düzeyi düşer.
- Özgüven ve Özdeğerin Artması: EMDR Terapi sürecinde, danışan olumsuz düşünce kalıplarını dönüştürme imkânı bulur. Kendini yetersiz veya değersiz hisseden bireyler, olumlu inançların yerleştirilmesiyle özgüvenlerinde artış yaşayabilir.
- Farkındalık ve Kişisel Gelişim: EMDR Terapi yalnızca geçmiş travmaları değil, aynı zamanda bugünkü düşünce, duygu ve davranış kalıplarını da ele alır. Bu sayede kişi, kendi iç dünyasını daha iyi tanıma ve bilinçli seçimler yapabilme becerisini geliştirebilir.
- Daha Kısa Terapi Süresi: Bazı psikolojik sorunlarda, geleneksel terapi yaklaşımlarıyla yıllarca çalışmak gerekebilir. EMDR Terapi ise kimi danışanlarda daha kısa sürede sonuç verebilir. Önemli olan, seansların düzenli takibi ve güvenli bir terapötik ortamın sağlanmasıdır.
Hangi Rahatsızlıklarda EMDR Terapi Kullanılır?
EMDR, klinik deneyimlere ve bilimsel araştırmalara dayanarak çok çeşitli rahatsızlıklarda etkili olduğu kanıtlanmış bir yaklaşımdır:
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB): Savaş, doğal afet, kazalar, cinsel veya fiziksel istismar gibi ağır travmaların işlenmesinde etkili bir yöntemdir.
- Anksiyete Bozuklukları: Panik bozukluk, yaygın anksiyete, sosyal fobi gibi farklı kaygı bozukluklarında duygu ve düşüncelerin yeniden çerçevelenmesini sağlar.
- Depresyon: Derin ve kalıcı üzüntü hisleriyle başa çıkmada, depresyonu tetikleyen geçmiş olayların veya inançların çözülmesinde fayda sunar.
- Fobiler ve Özgül Korkular: Uçak korkusu, yükseklik korkusu gibi spesifik fobilerin üstesinden gelmek için güvenli ve hedefe odaklı bir yaklaşım sunar.
- Bağımlılıklar: Alkol, madde veya davranış bağımlılıklarının temelinde yatan duygusal çatışmaları çalışmak için bir araç olarak kullanılabilir.
- Yeme Bozuklukları: Bulimiya, anoreksiya veya tıkınırcasına yeme bozukluğu gibi problemlerin altında yatan duygusal ve bilişsel yükleri ele almaya yardımcıdır.
- Öz Güven ve Performans Kaygısı: Sınav, sahne veya iş performansı gibi yüksek stresli durumlar için olumlu inançların yerleştirilmesini destekleyebilir.
ÖNEMLİ UYARI: İLAÇ TEDAVİSİ SADECE AMA SADECE PSİKİYATR ( TIP HEKİMİ ) KONTROLÜNDE BAŞLANMALIDIR. BU YAZI SADECE BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR. DOKTOR KONTROLÜ DIŞINDA İLAÇ KULLANIMI CİDDİ SORUNLAR YARATABİLİR.
EMDR ve Bilimsel Destek
EMDR Terapi’nin etkinliği üzerine çok sayıda bilimsel çalışma yapılmıştır. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu alanında yapılan meta-analizlerde, EMDR Terapi’nin belirtilerin azaltılmasında geleneksel bilişsel davranışçı terapiler kadar etkili olduğu ortaya konmuştur. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Psikoloji Derneği (APA) gibi uluslararası kurumlar, EMDR Terapi’yi belirli ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde önerilen bir yöntem olarak göstermektedir. Bu öneriler, yöntemle ilgili geniş ölçekli araştırmaların sonuçlarına dayanır.
Araştırmalar, EMDR Terapi sonrasında danışanların travmatik anılarıyla ilgili yoğunluklarının ciddi oranda azaldığını, uyku kalitelerinin yükseldiğini, yeni yaşam deneyimlerine daha açık hale geldiklerini göstermektedir. Ayrıca bu yöntemin beynin nöral ağları üzerindeki etkisi de son dönem çalışmalarla desteklenmektedir. Danışanın hem duygusal hem de bilişsel süreçleriyle ilgilenmesi, terapiyi bütüncül ve sürdürülebilir kılmaktadır.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Etik İlkeler
Bir klinik psikolog olarak, EMDR Terapi uygularken etik değerlerin korunmasını son derece önemsiyorum. Terapötik süreç, danışan için güvenli, saygılı ve gizli bir ortam yaratmayı gerektirir. Danışanın:
- Gizliliği: Danışanların kişisel bilgilerinin ve süreç boyunca paylaştıkları deneyimlerin paylaşılmaması esastır.
- Onamı: Danışan, EMDR Terapi’nin ne olduğunu, olası sonuçlarını ve risklerini tam olarak anlamalı; tedaviye bilinçli bir şekilde onay vermelidir.
- İhtiyaçları: Her danışanın ihtiyaçları ve sınırları farklıdır. Terapi, danışanın hızına saygı gösteren, esnek ve kişiye özel uyarlamalarla yürütülmelidir.
EMDR Terapi Sırasında Yaşanabilecek Zorluklar
Her ne kadar EMDR Terapi genellikle olumlu sonuçlar verse de, zaman zaman danışanların yaşadığı bazı zorluklar da söz konusu olabilir:
- Yoğun Duygu Yükü: Travmatik anılarla yüzleşmek, danışanda güçlü korku, öfke veya üzüntü gibi duygular ortaya çıkarabilir. Bu süreçte psikoloğun desteği ve seans sırasındaki güvenli alan belirleyicidir.
- Duygusal Dalgalanmalar: Seans sonrası birkaç gün boyunca bazı danışanlar, rüyalarında ilgili konuları görebilir veya duygusal dalgalanmalar yaşayabilir. Bu, travmatik anının işlenmekte olduğunun bir işareti olarak da görülebilir.
- Uygunsuz Zamanlama: Danışanın hayatında çok fazla stres faktörünün olduğu veya akut krizlerin yaşandığı bir dönemde EMDR Terapi’ye başlamak bazen uygun olmayabilir. Terapi sürecine başlamadan önce bu faktörlerin değerlendirilmesi önemlidir.
EMDR Terapi ve Diğer Yaklaşımlar Arasındaki Farklar
EMDR Terapi, klasik terapi ekollerinden farklı bir yöntem sunmakta. Örneğin bilişsel davranışçı terapide daha çok düşünce kalıpları ve davranış değişiklikleri üzerinde çalışılırken, EMDR Terapi zihindeki işlenmemiş anıları hedef alarak yeniden sürece dâhil eder. Psikodinamik yaklaşım ise bilinçdışı süreçleri detaylı analiz ederken, EMDR travmanın beyinde bıraktığı duygusal izleri hızla dönüştürebilmek için çift yönlü uyaranlar kullanır.
Bunun yanı sıra EMDR, çeşitli terapi ekollerinde de destekleyici bir teknik olarak kullanılabilir. Örneğin, bir terapi ekolü çerçevesinde danışanın duyguları ve düşünceleriyle çalışılırken, EMDR Terapi yöntemleriyle derinlemesine duyarsızlaştırma adımları eklenerek sürecin hızlandırılması mümkün olabilir. Bu bütüncül yaklaşım, danışanın farklı açılardan destek almasına olanak tanır.
Danışanlar Açısından EMDR Terapi Deneyimi
Kendi klinik pratiğimden gözlemlerime dayanarak, EMDR Terapi deneyimi genellikle şu şekilde tanımlanır:
- Hızlı Rahatlama: Danışanlar, özellikle birkaç seans sonrasında, sanki zihinsel bir yükün hafiflediğini belirtir.
- Artan Farkındalık: Günlük hayatlarında, travmalarını tetikleyen durumları daha net fark eder ve bunlarla baş etme becerileri gelişir.
- Güven Duygusu: Olumsuz inançlar dönüştüğünde, danışanlar hem kendilerine hem de çevrelerine karşı daha güçlü bir güven hisseder.
- İyileşmeye İnanma: EMDR Terapi’nin somut etkileri, bazen uzun süredir terapi gören ancak belirgin bir iyileşme hissetmeyen danışanlarda bile ümit uyandırır.
Öneriler
- Güvenilir Bir Terapist Seçin: EMDR Terapi, özel eğitim ve sertifikasyon gerektiren bir yöntemdir. Bu alanda deneyimli, güvenilir bir terapist bulmanız çok önemlidir.
- Seanslar Arası Kendinize Zaman Tanıyın: EMDR, güçlü duygusal süreçlere yol açabiliyor. Seanslar arasındaki zamanda, dinlenmeye ve rahatlama egzersizlerine odaklanmak pozitif etki sağlayacak.
- Düzenli Devamlılık Sağlayın: EMDR, belirli bir ritim ve süreklilik gerektirir. Seans aralarını çok uzatmadan ve terapi protokolünü bozmadan sürece devam etmek önemlidir.
- Kendi Hızınıza Saygı Gösterin: Her danışan, yaşadığı travma ve kişisel özellikleri bakımından benzersizdir. Bu nedenle iyileşme hızı da değişkenlik gösterir. Sabırlı olmak, süreci olumlu yönde etkiler.
EMDR’ın Geleceği
Günümüzde EMDR, sadece travmatik anıların işlenmesinde değil, performans geliştirme, öz şefkatin artırılması, kronik ağrı, psikosomatik rahatsızlıklar ve çeşitli psikolojik sorunlarda da kullanılmaktadır. Yeni araştırmalar, EMDR Terapi ile sanal gerçeklik teknolojisinin birleştiği protokollerin geliştirilmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Böylece bireyin travmatik durumla yüzleşmesi daha kontrollü ve simüle bir ortamda gerçekleştirilebilecektir.
Ayrıca nörobilim alanında yapılan ilerlemeler, EMDR Terapi sırasında beynin hangi bölgelerinin nasıl aktif hale geldiğini daha iyi anlamamızı sağlamaktadır. Bu sayede yöntem, daha verimli ve hedefe yönelik bir biçimde uygulanabilir hâle gelecektir.
Kısacası, EMDR Terapi gelecek yıllarda da yaygınlığını ve önemini artırmaya devam edecek gibi görünmektedir. Hem klinik uygulamalarda hem de araştırmalarda çok sayıda avantaj sunan bu yaklaşım, insan psikolojisinin derinliklerine inerek gerçek bir iyileşme süreci vadediyor.
Duygusal Yolculukta EMDR Terapi’nin Değeri
EMDR Terapi, bir travmayı ya da zorlayıcı bir deneyimi sadece “unutmaya” değil, onu bilinçli bir şekilde işleyerek dönüştürmeye odaklanır. Bu yönüyle, insan psikolojisindeki derin katmanlara etki edebilen, güçlü bir yöntemdir. Eğer geçmişte yaşadığınız olumsuz olaylar, bugün hâlâ sizden bir şeyler alıp götürüyorsa, EMDR Terapi aracılığıyla kendinizle daha iyi bir bağ kurabilir; yaralarınızı sağlıklı bir biçimde sarabilirsiniz. Unutmayın ki insan beyni ve ruhu, iyileşme kapasitesi yüksek bir bütün oluşturur. Doğru yöntem, doğru zamanda ve doğru uzmanla buluştuğunda, değişim ve dönüşüm her zaman mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- EMDR ağrılı veya acılı bir süreç midir?
Fiziksel bir müdahale içermediği için ağrılı veya acılı bir süreç değildir. Fakat duygusal açıdan yoğun olabilir. Terapist, seans boyunca duygusal destek sağladığı için bu yoğunluk yönetilebilir hâle gelir. - EMDR ne kadar sürer?
Bu, danışanın yaşadığı travmanın derinliğine, süresine ve kişisel özelliklerine bağlıdır. Bazı vakalarda birkaç seans yeterliyken, daha kompleks vakalarda terapi süresi uzayabilir. - EMDR hangi yaş gruplarında uygulanabilir?
EMDR Terapi her yaş grubuna uyarlanabilir. Çocuklar için de özel protokoller vardır. Önemli olan, terapistin çocuk veya ergenlerle çalışma konusunda deneyimli olmasıdır. - EMDR Terapi’yi diğer terapi türleriyle birlikte alabilir miyim?
Evet, EMDR Terapi çoğunlukla diğer terapi yaklaşımlarıyla birlikte kullanılabilir. Özellikle bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi veya bütüncül terapi modeliyle entegre edildiğinde etkili sonuçlar alınabilir. - EMDR herkeste işe yarar mı?
Çoğu bireyde olumlu sonuçlar gözlenir. Ancak çok nadir durumlarda, yoğun psikoz veya bazı ağır ruhsal bozukluklar varlığında önce başka tedavilerin ve stabilizasyonun devreye girmesi gerekebilir. Her vakada ilk adım, danışanın terapötik sürece uygunluğunu değerlendirmektir.
Yasal Uyarı !
www.farukcesur.com.tr adresinde yer alan bilgiler, psikoloğun yapacağı yüz yüze görüşmenin bir alternatifi değildir. Web sitemizde bulunan tüm içerikler web sitemize gelen ziyaretçileri bilgilendirmek amacı ile hazırlanmaktadır. Sitemizde yer alan tüm bilgiler (Blog Yazıları, makaleler, sayfalar), hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini almaz. Site içerisinde bulunan bilgiler tamamen bilgilendirme amaçlıdır.
Sitemizden yola çıkarak herhangi bir ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut tedavinizin değiştirilmesi kesinlikle tavsiye edilmez ve önerilmez. Web site içeriğimiz kişisel teşhis ya da kişisel tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir. Bu bilgilendirme kesinlikle bir psikoloğun danışanıyla görüşmesi yerine geçmez. Bu sitedeki içerikler bilgilendirme amaçlı olup, tedavi yerine geçmez. Tanı ve müdahale ve destek için lütfen uzman desteğine başvurunuz. İntihar veya ölüm düşüncesi veya riskiniz varsa derhal 155 ve 112’yi arayınız. Sitede Türkiye Cumhuriyeti kanun içeriğine aykırı ilan ve reklam yapma kastı bulunmamaktadır.